Những kiệt tác của thời gian

– Theo các tư liệu lịch sử và các ấn phẩm khảo cổ học, Phật giáo du nhập vào vương quốc Champa từ rất sớm, có thể vào khoảng thế kỷ thứ 1 sau Công Nguyên theo con đường từ Ấn Độ và phát triển mạnh mẽ trong nhiều thế kỷ. .

Ảnh hưởng mạnh mẽ của Phật giáo đến mọi mặt của đời sống Champa lúc bấy giờ, đặc biệt là về mặt văn hóa, nghệ thuật, có thể được nhận thấy qua những di sản vật thể gắn liền với nền văn hóa này. .

Đáng chú ý nhất là di tích Tu viện Phật giáo Đồng Dương, một trong những công trình nổi tiếng thể hiện sự phát triển của Phật giáo ở Vương quốc Champa. Tu viện Phật giáo Đồng Dương được xây dựng ở kinh đô Indrapura (nay thuộc huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam) vào khoảng thế kỷ thứ 9, bởi vị vua cũng là một Phật tử: Indravarman II.

Cùng với thời gian và nhiều nguyên nhân khách quan khác, tu viện Phật giáo Đồng Dương bị tàn phá nặng nề. Hiện nay, một số hiện vật gắn liền với Đồng Dương đang được lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Champa (Đà Nẵng), trong đó có tượng Bồ tát Laksmindra-Lokesvara hay còn gọi là Bồ tát. tát Tara, được người dân địa phương phát hiện vào năm 1978. Năm 2012, bức tượng này đã được công nhận là Bảo vật Quốc gia.

Tuy nhiên, ngoài Đồng Dương, những hiện vật được phát hiện tại các di tích khác trải dài từ Bắc đến Nam Trung Bộ cũng minh chứng cho sự phát triển của Phật giáo Champa, cụ thể là Phật giáo Đại thừa. Trong số các tượng Bồ Tát gắn liền với văn hóa Champa được công nhận là Bảo vật Quốc gia, ngoài tượng Bồ Tát Laksmindra-Lokesvara, có thể kể đến hai tượng Bồ Tát Quán Thế Âm khác. Hiện đang được lưu giữ, trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử TP.HCM, tượng Bồ tát Quán Thế Âm được phát hiện tại Đại Hựu (Quảng Bình) và tượng Bồ tát Quán Thế Âm được phát hiện tại Hoài Nhơn (Bình Định).

Tượng Bồ Tát Quán Thế Âm Đại Hựu được Henry de Pirey tìm thấy trong chuyến đi đến vùng Đại Hựu (Quảng Bình) và được đặt tại Bảo tàng Louis Finot vào năm 1923, sau đó được đặt tại Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh. . Tượng đồng nguyên khối nặng 35kg, cao 52cm, có niên đại khoảng thế kỷ thứ 10. Tượng tượng trưng cho Bồ Tát Quán Thế Âm trong tư thế đứng, bốn tay, dáng người mảnh khảnh, ngực trần. trên người đeo nhiều đồ trang sức, tai, cổ, bắp tay, cổ tay, mắt cá chân cũng mang nhiều vòng cổ… Mặt tượng tròn, đầu đội một vòng trang sức trên trán, búi tóc cao có tượng Phật ngồi. đằng trước. Tượng có 4 cánh tay; Hai tay sau hơi cong, một tay cầm sách, tay kia cầm chuỗi hạt; Hai tay trước đưa ra cầm nụ sen và bình nước cam lồ. Tượng Bồ Tát Quán Thế Âm được công nhận là Bảo vật Quốc gia vào năm 2013.

Tượng Bồ Tát Quán Thế Âm Hoài Nhon được phát hiện tại thị trấn Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định, được coi là điển hình cho sự tiến bộ trong kỹ thuật làm tượng đồng của các nghệ nhân Champa thế kỷ thứ 8. – IX. Tổng tượng cao 64cm, nặng 40kg. Về hình dáng bên ngoài, tượng Bồ Tát Quán Thế Âm Hoài Nhon tương tự như tượng Đại Hựu, tuy nhiên các chi tiết trên thân tượng như đồ trang sức, nếp gấp váy, búi tóc có phần đơn giản hơn. Tượng Bồ Tát Quán Thế Âm Hoài Nhon được công nhận là Bảo vật Quốc gia năm 2013.

Ngoài hai pho tượng Bồ Tát Quán Thế Âm Đại Hựu và Hoài Nhon được công nhận Bảo vật Quốc gia, Bảo tàng Lịch sử TP.HCM còn lưu giữ một số tượng Bồ Tát Quán Thế Âm được tìm thấy ở nhiều nơi. Các địa điểm khác như tượng Bồ Tát Quán Thế Âm được tìm thấy tại Thủy Cẩm (Huế) có niên đại từ thế kỷ 8 – 9; Tượng Quán Thế Âm Bồ Tát tìm thấy ở Mỹ Đức (Quảng Bình) có niên đại thế kỷ 8 – 9; Tượng Bồ Tát Quán Thế Âm được tìm thấy ở Phan Thiết (Bình Thuận) có niên đại từ thế kỷ 7 – 8. Tất cả những kiệt tác vô giá đã tồn tại hàng nghìn năm này đều là bằng chứng sống động cho thấy sự phát triển rực rỡ của Phật giáo và sự thăng hoa của nghệ thuật Vương quốc Champa cổ trong dòng chảy lịch sử trên dải đất. Đất miền Trung Việt Nam.